Diller, milletlerin kimliğini oluşturan en önemli unsurlardan biridir. Bir dil yok olursa, yalnızca kelimeler değil, bir kültürün hafızası, tarihi ve kimliği de silinir. İşte Gagauz Türkçesi de tam olarak böyle bir tehlike ile karşı karşıya.
Gagauz Türkçesi, Moldova’daki Gagauz Yeri Özerk Bölgesi başta olmak üzere, Bulgaristan, Ukrayna ve çevre bölgelerde konuşuluyor. Ancak modernleşme, göç ve ekonomik nedenler, bu dili her geçen gün biraz daha unutulmaya itiyor. Gagauzların Avrupa’ya göç etmeleri, dilin kullanımını azaltıyor; yeni nesiller artık Gagauzca yerine Rusça veya bulundukları ülkelerin dillerini konuşmaya yöneliyor.
Bugün Gagauz Yeri’nde bile dilin kullanımında azalma var. Çocuklar ve gençler Gagauzca yerine Rusça veya Romence konuşmayı tercih ediyor. Peki, neden? Çünkü eğitim sisteminde Gagauzca yeterince yer bulamıyor. Çünkü televizyon, radyo ve dijital medya gibi mecralarda Gagauzca içerik oldukça sınırlı. Bir dil, günlük yaşamda kullanılmazsa, sadece nostaljik bir anıya dönüşür.
Oysa bu tabloyu değiştirmek mümkün. Gagauz Türkçesinin yaşaması için öncelikle eğitim sistemine daha güçlü bir şekilde entegre edilmesi gerekiyor. Çocukların ana dillerinde eğlenceli ve eğitici içeriklere ulaşması, dili öğrenmeleri ve sevmeleri açısından kritik öneme sahip. Aynı zamanda devlet dairelerinde, medyada ve kamusal alanlarda Gagauzca kullanımının teşvik edilmesi gerekiyor.
Dilin geleceğini tehdit eden bir diğer unsur ise yabancı kelime istilası. Gagauzca’daki Rusça kelimelerin yerine, kendi köklerinden gelen kelimeler türetilmeli, bu konuda dilbilim çalışmaları yapılmalı. Unutmamak gerekir ki bir dil, yalnızca konuşan insan sayısıyla değil, ürettiği içerik ve oluşturduğu kelime hazinesiyle de yaşar.
Gagauz Türkçesi yalnızca Gagauz halkının değil, Türk dünyasının ortak bir mirası. Onu yaşatmak, yalnızca bir azınlık topluluğunun sorumluluğu olmamalı. Kültürel ve dilsel çeşitliliği korumak, tüm insanlığın ortak görevi. Eğer gerekli adımlar atılmazsa, bir gün Gagauzca yalnızca tarih kitaplarında anılan, konuşanı kalmamış bir dil olacak. Ve o gün geldiğinde, sadece bir dil değil, bir milletin hikâyesi de sonsuza dek kaybolmuş olacak.
